ILAALADA XEEBAHA DALKA LIIBIYA OO RASAAS KU FURTAY MARKAB BADBAADINAAYEY TAHRIIBAYAAL.
(SAWIRKA)TAHRIIBAYAAL.
(CAIRO)-Wararka laga helaayo dalka Liibiya ayaa sheegaayo in Ciidamada ilaalada Xeebaha Libya ey rasaas ku fureen markab ey leeyihiin koox u adegta bini’aadantinimo xilli ey baadi goobayeen dooni tahriibayaal ah oo ku dhibaateysan Badda Mediterranean-ka, sida ey sheegtay hay’adaha samafalka Isniinta maanta ah. Weerarkan oo dhacay maalin ka hor, ayaa u muuqday mid ka mid ah kuwii ugu xumaa oo ey ku lug lahaayeen markab samatabbixin ah oo laga leeyahay Yurub iyo ciidamada ilaalada xeebaha Liibiya, kuwaasoo tababar, qalab iyo dhaqaale ka hela Midowga Yurub. SOS Mediteeriyaan ayaa sheegtay in iska horimaadku uu ka dhacay meel 40 nautical miles meel Waqooyi ka xigta xeebaha Liibiya, waxaana ey soo bandhigtay faah faahin iyo muuqaalo muujinaya sida ey wax u dhaceen. Lama sheegin wax khasaare ah oo ka dhashay oo gaaray markabka, inkastoo kooxdu ey sheegtay in markabka uu soo gaaray burbur xooggan. Hayadda aan faa'iido doonka ahayn ee badweynta Viking-ka ee uu calanka Norway la wadaago Xiriirka Caalamiga ah ee Laanqeyrta Cas iyo Ururada Bisha Cas. Afhayeen u hadlay ilaalada xeebaha Liibiya kama uusan jawaabin codsi faallo ah. Doonta ilaalada ah oo ey isticmaaleen ilaalada xeebaha Liibiya waxay ahayd hadiyad 2023 ah oo Talyaanigu u siisay Liibiya taas oo qayb ka ah taageerada Midowga Yurub ee barnaamijka maaraynta xuduudaha, ayey tiri SOS Meditereeniyaan. Ka hor inta aan la weerarin, Badweynta Viking waxay soo badbaadisay 87 qof oo la socday laba doonyood oo muhaajiriin ah, oo ey ku jiraan qaar badan oo ka soo jeeda Suudaan oo ey dagaalladu aafeeyeen. Iyada oo baadi goobaysa dooni saddexaad oo tahriibayaal ah oo ey ciriiri ku jirto, markabkan oo lagu magacaabo Ocean Viking ayaa waxaa ku soo dhawaaday markab ilaalada Liibiya ah oo ku sugan biyaha caalamiga ah, Angelo Selim, sida uu Wakaaladda Wararka ee Associated Press u sheegay Angelo Selim, isuduwaha goobidda iyo samatabbixinta ee doonta. Markii ey aad isugu dhawaayeen ayuu sheegay in ey rasaas bilaabeen 15 ilaa 20 daqiiqo. "Bilowgii, ma fahmin buuqa rasaasta, laakiin markii daaqadihii ugu horeeyay ey daaqaduhu ku qarxeen madaxayga, dhammaanteen waxaan fuulnay dabaqa," Selim ayaa xusuustay. Waxa uu intaa ku daray in rasaasta qaar ey u muuqdeen kuwo ka yimid hub toos ah. Selim waxa uu sheegay in uu faray muhaajiriinta iyo shaqaalaha aan muhiimka ahayn iney isku xiraan gudaha qolka badbaadada inta isaga iyo kabtanka ey ku hadheen buundada. Ugu dambeyntii, wuxuu sheegay in rasaastu joogsatay, balse hanjabaaddu ey sii socotay. Selim ayaa dib u xasuusatay ilaalada xeebaha Liibiya oo uga digaya Ocean Viking isagoo af Carabi ku hadlaya raadiyaha: "Haddii aydaan ka tagin aagga waan iman doonnaa waana idin dili doonnaa dhammaantiin." Muuqaal iyo sawiro laga soo qaaday dhacdadan oo ey baahisay SOS Meditereeniyaan, ayaa waxaa lagu arkayaa labo nin oo hub ku fiiqaya doonida, waxaana la maqlayaa rasaas dhowr ah. Waxa kale oo la arkaa daaqadaha jaban iyo qalab burburay. "Dhacdadan kaliya ma ahayn fal laga xumaado oo aan la aqbali karin," SOS Meditereeniyaan ayaa ku tiri hadal ey soo saartay. "Tani waa mid aad uga fog go'doonsan: Ilaalada Xeebaha Liibiya waxay leeyihiin taariikh dheer oo dhaqan xumo ah oo khatar ku ah dadka badda, si bareer ah ugu xad-gudbinaya xuquuqda aadanaha waxayna muujineysaa ixtiraam la'aanta sharciga caalamiga ah ee badaha." SOS Meditereeniyaan ayaa sheegtay iney soo saartay maalin ka dib markii rasaas lagu furay oo ey difaac ka raadsatay markab ey leeyihiin ciidamada badda Talyaaniga oo u dhowaa, balse ma eysan helin wax jawaab ah. Frontex, oo ah hay'adda ilaalinta xuduudaha ee Midowga Yurub oo inta badan aragta doonyaha dhibaataysan isla markaana la wadaaga isku-dubbaridka mas'uuliyiinta badda ee awoodda u leh, ayaa ugu yeertay dhacdada "mid si qoto dheer u khuseysa" waxayna ku boorisay "mas'uuliyiinta ku habboon iney si deg deg ah oo hufan u baaraan dhacdooyinka." "Frontex waxa uu si buuxda uga go'an yahay badbaadinta nolosha badda, wuxuuna u dhaqmaa si waafaqsan sharciga caalamiga ah ee badaha mar walba. Samatabbixiyena waa in aan waligiis khatar la gelin inta uu qabanayo shaqo nafo lagu badbaadinayo," ayay raacisay. Markabkan oo lagu magacaabo Ocean Viking ayaa ku sii jeeday dalka Talyaaniga maalintii Isniinta iyadoo ey la socdeen 87 muhaajiriin ah oo ey soo badbaadiyeen ka hor inta uusan dhicin weerarka. Kooxdan ayaan wax war ah ka hayn dadka tahriibayaasha ah ee ku sugan badda oo ey raadinayeen markii ey rasaasta la dhaceen. Afhayeen u hadlay Wasaaradda Arrimaha Gudaha Talyaaniga ayaa ka gaabsaday inuu ka hadlo dhacdadan iyadoo ciidamada ilaalada xeebaha Talyaanigu eysan ka jawaabin codsi faallo ah. "Waxaan dalbaneynaa baaritaan buuxa oo lagu sameeyo dhacdooyinkii shalay galab iyo in kuwa mas'uulka ka ah weerarradan nafta halis gelinaya la horkeeno cadaaladda," ayuu yiri Soazic Dupuy, oo ah Agaasimaha howlgallada ee SOS Meditereeniyaan.
XIGASHO-ARAB NEWS.
