TIRADA TAHRIIBAYAASHA SOOMAALIDA AH OO KORORTAY SANNADKAAN.
(SAWIRKA)-JIDKA TAHRIIBKA.
(IOM/UN)-Tiro-koob cusub oo ey soo saartay Hay’adda Socdaalka Adduunka ee IOM ayaa lagu sheegay in tirada Tahriibayaasha Soomaaliyeed ee gaaray Qaaradda Yurub ey saddex-laabantay sannadkan marka loo eego sannadka 2024-ka. Intii u dhaxaysay bilihii Jannaayo iyo Agoosto ee sannadkaan 2025, ugu yaraan 5,435 muwaadiniin Soomaali ah ayaa ku yimid badda iyo berriga, taasoo ka tarjumaysa mid ka mid ah kororka ugu badan ee sannadba-sannadka ka dambeeya. Ku dhawaad afar meelood saddex meel dadka Soomaalida ah ayaa ka degay Talyaaniga ama Isbaanishka, halkaas oo ey u soo haajireen marinnada Bartamaha iyo Galbeedka Mediterranean-ka ey aad kor ugu kaceen. Talyaanigu waxa uu diiwaangeliyay ku dhawaad 1,575 oo yimid, halka Spain ey heshay 1,521, warbixinta ayaa lagu sheegay. Kooxaha yar-yar waxay soo galeen Giriiga iyo Qubrus iyagoo sii maray marinka bari ee Mediterranean-ka (26 boqolkiiba) iyo Jasiiradaha Canary ee marinka Galbeedka Afrika ee Atlantic (3 boqolkiiba). Dalka Spain, soo galootiga Soomaalida ah ayaa cirka isku shareertay labo qof oo kaliya ayaa Isbeyn joogtay sanadka 2022 ilaa in ka badan 1,500 ayaa jooga sanadkan, taasoo ka dhigaysa kooxda saddexaad ee ugu badan qaranka ee mara marinka Algeria iyo Spain. Qaar badan oo ka mid ah ayaa gaaray Jaziirada Balearic, halkaas oo uu marinku noqday marinka ugu weyn oo ey ka soo galaan muhaajiriinta ka imaanaya Bariga Afrika. Inta badan tahriibayaasha Soomaalida ayaa ahaa rag dhalinyaro ah oo da’doodu u dhaxayso 18 ilaa 29 jir, sida lagu sheegay xog uruurin ey Hay’adda IOM ka soo aruurisay dalalka Talyaaniga iyo Spain. Dumarku waxay ahaayeen qiyaastii 13 boqolkiiba imaatinka. Ka hor inta aan laga tagin Soomaaliya, ku dhawaad kala bar ayaa ahaa shaqo la’aan, halka 49 boqolkiiba ey sheegeen iney shaqeystaan ama ey iskood u shaqeystaan. Aqlabiyad aad u badan (86 boqolkiiba) ayaa si toos ah uga dhoofay Soomaaliya, halka qaar kalena ey ka tageen dalal ey ka mid yihiin Liibiya, Aljeeriya, Mauritania, ama Kenya ka dib markii ey muddo sannad ka badan halkaas joogeen. Colaadda iyo nabad-gelyo-xumada ayaa ah sababaha ugu badan ee loo soo qaatay tahriibka; 87 boqolkiiba ragga iyo 94 boqolkiiba haweenka ayaa sheegay dagaal, halka 63 boqolkiiba haweenka ey sidoo kale soo sheegeen rabshadaha shakhsi ahaaneed ama kuwa lala beegsaday oo ah arrin muhiim ah. Ka mid ah kuwa yimid Spain, 97 boqolkiiba waxay sheegeen iney damacsan yihiin iney halkaas sii joogaan. Taas bedelkeeda, inta badan Soomaalida imaaneysa Talyaaniga waxay rajaynayeen iney u sii gudbaan dalalka kale ee Yurub sida Switzerland iyo Boqortooyada Ingiriiska, iyadoo 36% kaliya ey qorsheynayeen iney sii joogaan Talyaaniga. Hayadda IOM waxay ku qiyaastay in celceliska kharashka safarka uu u dhexeeyay $1,500 ee marinka Atlantic ilaa $4,900 iyada oo la sii marayo Liibiya ilaa Talyaaniga, iyada oo marinka Galbeedka Mediterranean-ka uu yahay qiyaastii $3,600. Qaar badan oo ka mid ah waxay soo mareen waddamo badan oo taraansit ah, inta badan waxay la kulmaan xarig, dhiig-miirasho, ama khatar badeed. Hay'adaha samafalka ayaa ka digaya in badda Mediterranean-ka ey weli tahay mid ka mid ah waddooyinka tahriibka ee ugu dhimashada badan. Iyadoo ey taasi jirto, ayaa khubarada socdaalka waxay sheegeen in kororka bixitaannada Soomaaliya ey ka tarjumayso rajo xumo iyo go'aan qaadasho isugu jira iyadoo amni-darro, shaqo la'aan, iyo cadaadiska cimilada ey dad badan ku riixayaan iney baxaan. Soomaalida ayaa hadda ah ilaa 4 boqolkiiba dhammaan muhaajiriinta gaareysa Yurub sanadka 2025-ka, taasoo ka dhigaysa mid ka mid ah jinsiyadaha qaaradda Afrika ugu matalaan. Warbixinta Hayadda IOM waxay soo jeedinaysaa in isbeddelku uu ka tarjumayo qalalaasaha fursadaha, maadaama Soomaalidu ey halis ugu jiraan safarro badda oo khatar ah oo ey ku raadinayaan xasillooni iyo shaqo. Waxay ka digtay in tirooyinka laga yaabo iney hoos u dhigaan qiyaasta dhabta ah ee socdaalka, maadaama aan wax sahan ah lagu samayn Giriiga ama Qubrus muddada warbixinta.
XIGASHO-HOL.
