MAXAA KA SOO KORDHAY SOO SAARIDA SHIDAALKA SOOMAALIYA?

(SQWIRKA)-SHIDAALKA SOMALIA.

(MUQDISHO)-Mashruuca baarista shidaalka iyo Gaaska ee Soomaaliya ee hamiga leh, dadaalkiisii ​​ugu horeeyay ee rasmi ah muddo tobanaan sano ah si uu u daah-furo awoodeeda koronto-karbon ee aan weli laga faa'iidaysan, waxa uu gaaray heer aad u xasaasi ah.

Natiijooyinka hordhaca ah ee sahanka uu Turkigu hogaaminayo ayaa muujinaya in ugu yaraan laba ka mid ah saddexda ceel ee baadhista laga yaabo iney hayaan kayd gaas dabiici ah oo Ganacsi ahaan macquul ah , sida laga soo xigtay ilo xog ogaal ah oo ku sugan Ankara iyo Muqdisho. Sahaminta socota ayaa qayb ka ah heshiis taariikhi ah oo dhanka tamarta ah oo ey Soomaaliya iyo Turkiga ku kala saxiixdeen Istanbul 7-dii Maarso, 2024, kaas oo siinaya Shirkadda Batroolka Turkiga (TPAO) xuquuq gaar ah oo ey ku sameyso sahaminta seismic, qodista sahaminta, iyo wax soo saarka suurtagalka ah ee saddex meelood oo muhiim ah oo badda ah.

Ilo wareedyo ku dhow dhow mashruuca ayaa xaqiijiyay in saddexdii ceel ee tijaabada lagu sameeyay labo ka mid ah ey soo gabagabeeyeen qiimeyn horudhac ah , iyadoo sahaminta ey socoto tan saddexaad. Qiyaasaha hore ee Injineerada mashruucu waxay soo jeedinayaan suurtagalnimada ilaa 10 bilyan oo fuusto oo gaas dabiici ah ceelkii, iyadoo la sugayo falanqaynta ugu dambeysa iyo xaqiijinta.

"In ka badan 90% xogta la ururiyey ilaa hadda waxay muujinaysaa jiritaanka kayd gaas ganacsi ahaan loo isticmaali karo," ayuu yidhi mid ka mid ah ilo farsamo, oo ka hadlay xaalad qarsoodi ah sababtoo ah dareenka natiijooyinka.

Dhammaan hawlaha sahaminta ayaa la filayaa in la soo gabagabeeyo Agoosto 2025 , ka dibna gaaska iyo saamiga saliidda ayaa loo diri doonaa shaybaarada Turkiga si ey u baaraan kiimikada iyo caddaynta rasmiga ah. Tayada saxda ah iyo tirada saxda ah ee gaaska la helay ayaa la hubin doonaa marka dhammaan saddexda ceel si buuxda loo baaro.

Haddii falanqeyntu ey xaqiijiso saadaasha hore, Soomaaliya waxa ey ku socon doontaa wadadii ey ku bilaabi lahayd soo saarista saliidda iyo gaaska dhammaadka sanadkan, taasoo calaamad u ah waqti gogol xaar u ah taariikhda dhaqaale ee casriga ah ee dalka. Heshiiska taariikhiga ah ee Soomaaliya iyo Turkiga ayaa waxaa u saxiixay Wasiirkii hore ee Batroolka Soomaaliya C/risaaq Cumar Maxamed iyo Wasiirka Tamarta iyo Kheyraadka Dabiiciga ee Turkiga Alparslan Bayraktar. Heshiisku waxa uu khuseeyaa saddex keliya oo ka mid ah 216 baloog ee Xeebaha Soomaaliya ah , kuwaas oo badi la rumaysan yahay iney ku jiraan kayd aad u badan oo aan weli laga faa’iidaysan. Sida ku cad heshiiska, labada waddan waa ey ka go'an tahay qaab ku salaysan is-faham iyo faa'iidooyin wadaag ah, iyadoo Turkigu uu bixinayo Maalgelin Maaliyadeed, Khibrad Farsamo, iyo taageero Juqraafiyeed. Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud ayaa ku tilmaamay heshiiskan inuu yahay horumar taariikhi ah, sida uu ku dhawaaqay.

“Tani waa markii ugu horeysay taariikhda Soomaaliya si rasmi ah loo sahamiyo kheyraadka kaarboonka, maalgashadayaasha ugu horreeya waxay heli doonaan faa’iida ugu badan,iyadoo turkigu uu garab taagan yahay,Soomaaliya waxay u gudbeysaa waa cusub oo dunidu inoo arki doonto si ka duwan”.

Daah-furkan suurtagalka ah wuxuu u taagan yahay isbeddelka dhaqaalaha jilicsan ee Soomaaliya, kaasoo muddo dheer ku tiirsanaa Xawaaladaha iyo Gargaarka tobannaan sano oo colaado ah, xasillooni darro, iyo kaabayaal la'aan. Qaybta tamarta ee guulaysatay waxay dhalin kartaa balaayiin dakhli, abuurista fursado shaqo, xoojiso Hay'adaha, iyo hagaajinta awood-siyaasadeed ee gobolka. Khubarada Siyaasadda Arrimaha Dibadda ayaa sidoo kale tilmaamay in ku lug lahaanshaha Turkiga ey xoojineyso mowqifka istaraatiijiyadeed ee Soomaaliya, iyadoo Ankara ey sii waddo ballaarinta joogitaankeeda Geeska Afrika iyadoo loo marayo waddooyin ciidan, dhaqaale iyo Dibolamsiyaded Haddii la xaqiijiyo, Soomaaliya waxay bilaabi doontaa wejiga xiga ee qodista iyo soo saarista buuxda, lagana yaabo ka hor dhamaadka 2025. Dowladda waxaa sidoo kale laga sugayaa iney diyaariso qaab-dhismeedka cusub ee sharciyeynta, diyaarinta kaabayaasha maxalliga ah, iyo dhamaystirka shuruudaha maaliyadeed ee heshiisyada wax-soo-saarka mustaqbalka.

ISHA-RADIO DALSAN.