50-TAHRIIBAYAAL SUUDAANIYIIN AH OO KU DHINTAY XEEBAHA LIIBIYA.

(SAWIRKA)-MUHAAJIRIINTA AFRIKA.

(TRIPOLI/LIBYA)-Sida ey sheegtay Hay’adda Socdaalka Adduunka ee IOM ugu yaraan 50 qof ayaa ku dhintay Markab ey saarnaayeen 75 Tahriibayaal Suudaani ah oo ku gubtay Xeebaha Liibiya. Dhacdadan ayaa la sheegay iney dhacday Sebtember 14-keedii.

Hayadda IOM ayaa intaa ku dartay in dhanka kale ey taageero caafimaad siisay 24 qof oo badbaaday, iyadoo qoraal ey soo dhigtay barta(X) ey ku sheegtay in "loo baahan yahay tallaabo deg deg ah si loo soo afjaro musiibooyinkan oo kale ee ka dhaca badda." Bishii hore, saddex gabdhood oo walaalo ah ayaa sidoo kale isku dayay iney ka baxsadaan dagaalka ka socda Suudaan ayaa sidoo kale dhintay intii ey isku dayeen iney gaaraan Yurub. Sidoo kale bishii Agoosto, ugu yaraan 27 qof ayaa ku dhintay ka dib markii laba doonyood ey soo gaareen burburka doonyaha ka hor inta eysan gaarin Jasiiradda Lampedusa ee Talyaaniga, kuwaasoo ka soo ambabaxay Xeebaha dalka Liibiya. Bishii Juun, ugu yaraan 60 qof ayaa la rumeysan yahay iney ku qaraqmeen ama weli la la'yahay ka dib markii laba doonyood ey ku degeen meel u dhow Xeebaha Liibiya.

LIIBIYA: WAQOOYIGA AFRIKA OO AH MEESHA UGU WEYN OO EY KA BAXAAN MUHAAJIRIINTA:

Liibiya ayaa muddo dheer noqotay waddan ey sii maraan muhaajiriinta rajada ka qaba iney gaaraan Midowga Yurub iyaga oo ka gudbaya badda Mediterranean-ka. Tan iyo markii uu meesha ka baxay kaligii taliskii Mucamar AL-Qadaafi sanadkii 2011, dalka ku yaal Waqooyiga Afrika ayaa la daalaa dhacaya dib u soo celinta sharciga, iyadoo qeybo ka mid ah dalkaasi ey weli hareeyeen colaado hubeysan oo u dhaxeeya kooxaha iska soo horjeeda, waxaana maamula maamulo iska soo horjeeda. Muddo ka dib, tani waxay keentay in tobanaan kun oo muhaajiriin ah iney yimaadaan Liibiya, iyadoo qaar badan oo ka mid ah ey ku xayiran yihiin halkaas ka dib markii ey waayeen lacag. Marka loo eego xogta Hayadda IOM laga soo bilaabo Febraayo 2025, ku dhawaad ​​867,000 oo muhaajiriin ah oo ka kala yimid 44 Jinsiyadood oo kala duwan ayaa ku noolaa Liibiya, iyadoo koror dhowaan uu soo jeedinayo tirada dhabta ah ey u badan tahay iney kor u dhaafto hal milyan. Dhanka kale, ku dhawaad ​​2,450 muhaajiriin iyo qaxooti ah ayaa la rumeysan yahay iney ku dhinteen ama loo tixgeliyey in lagu waayay jidka Mediterranean-ka 2024 oo keliya. Ilaa hadda sanadka 2025, tiradaasi aad ayey uga yar tahay balse wali waxay badda Mediterranean-ka ka dhigaysaa mid ka mid ah marinnada soogalootiga ee ugu khatarta badan adduunka.

YURUB OO MAALGELINEYSA LIIBIYA SI LOO DHIMO TAHRIIBKA:

Midowga Yurub iyo dawladaha gaarka ah ee EU sida Talyaaniga iyo Giriiga waxay sii wadaan iney sii xoojiyaan xiriirka ey la leeyihiin Liibiya, iyagoo siinaya dhiirigelin dhaqaale, tababar iyo qalab si loo dhimo tirada dadka ka dhoofaya xeebahooda. Qaar ka mid ah wakiilada dawladda ayaa ku andacoonaya in tallaabooyinkan ey badbaadiyaan nafo halka kuwa kalena ey aaminsan yihiin iney ka dhigayaan safarrada dhabta ah mid aad khatar u ah, oo ku qasbaya mukhalasiinta iney isku dayaan iney sii kordhayaan wadooyin khatar ah iyo xeelado si aan loo ogaan. Dhanka kale, tillaabooyinka ey adeegsadaan saraakiisha ilaalada xeebaha ayaa u muuqda kuwo sii xumaanaya: Dhamaadkii Agoosto, kooxda samatabbixinta ee SOS Mediterranee ayaa sheegtay in saraakiisha Liibiya ey rasaas ku fureen markabkoodii badbaadinta ee marayay biyaha caalamiga ah, isku day muuqata oo la isku dayay oo lagu joojinayay howlgalkooda raadinta iyo badbaadinta. Kuwa ey qabtaan ilaalada xeebaha Liibiya ama lagu ururiyo dhulka iyaga oo aan haysan waraaqo sharci ah ayaa sida caadiga ah la geeyaa xarumaha dadka lagu hayo, kuwaasoo kooxaha xuquuqul insaanka ey ku celceliyaan iney ka jiraan xaalado aad u liidata oo ka baxsan bini’aadantinimada, tas-hiilaadka nadaafadda darro iyo in la geeyo rabshado baahsan oo ka dhan ah muhaajiriinta. Hay'ado kala duwan oo Qaramada Midoobay ah ayaa dhanka kale diiwaangeliyay dhacdooyin badan oo xadgudubyo nidaamsan oo ka dhan ah muhaajiriinta iyo qaxootiga Liibiya, oo ey ku jiraan warbixinnada jirdilka, baad, xadgudubka galmada iyo xukunno kooban. Sida laga soo xigtay IOM Libya, oo si joogta ah u soo dhigta boggeeda X ee ku saabsan tirada dadka tahriibayaasha ah ee lagu qabtay badda oo ey dib ugu celiyeen Liibiya oo ey soo celiyeen ilaalada Xeebaha Liibiya, intii u dhaxaysay Sebtembar 7 ilaa 13/9/25-ka,1,161 muhaajiriin ah ayaa la qabtay oo dib loogu celiyay Liibiya. Taas oo tirada guud ee sanadkan ka dhigaysa in ka badan 17,000 oo muhaajiriin ah. Sannadkii 2024-kii, intii u dhaxaysay Jannaayo iyo Disembar tiro dhan 21,762 muhaajiriin ah ayey ciidammada ilaalada Xeebaha Liibiya ku soo celiyeen Liibiya, sannadkii 2023-kii, wadarta guud ee 12-ka bilood waxay ahayd 17,190 - in yar oo ka yar 17,402 oo horay loo soo celiyay siddeed bilood gudahood.

XIGASHO-IM.